I. Vị trí địa lý, diện tích, dân số
1. Sự hình thành: Xã Ô Diên được hình thành trên cơ sở nhập toàn phần diện tích tự nhiên và dân số của các xã: Hạ Mỗ, Tân Hội (huyện Đan Phượng); phần lớn diện tích tự nhiên và dân số của các xã: Hồng Hà, Liên Hồng, Liên Hà, Liên Trung, Tân Lập (huyện Đan Phượng); Văn Khê (huyện Mê Linh); một phần diện tích tự nhiên và dân số của phường Tây Tựu (quận Bắc Từ Liêm); xã Văn Khê (huyện Mê Linh). Lý do lấy tên xã mới là Ô Diên: Ô Diên được lấy tên thành cổ Ô Diên - một trong những di tích cổ quan trọng nhất của Hà Nội thời kỳ tiền Thăng Long. Chính vì vậy, lấy tên Ô Diên vừa thể hiện được truyền thống của một vùng đất cổ, vừa có giá trị văn hoá, lịch sử. Thành Ô Diên là tên một địa danh lịch sử ở xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng. Trong thời Tiền Lý, vào thế kỷ VI, thành Ô Diên giữ vị trí hết sức quan trọng trong cuộc kháng chiến chống xâm lăng của giặc phương Bắc. Để đề phòng nhà Tuỳ xâm lược, Lý Phật Tử đã củng cố ba thành là thành Cổ Loa do Lý Phật Tử đóng giữ, thành Long Biên do Lý Đại Quyền đóng giữ, thành Ô Diên do Lý Phổ Đình đóng giữ. Từ khoảng năm 557 - 602, thành Ô Diên có vị trí đặc biệt quan trọng, được coi là kinh đô của Nhà nước Vạn Xuân.
2. Vị trí địa lý: Xã Ô Diên giáp các phường: Tây Tựu, Thượng Cát và các xã: Liên Minh, Đan Phượng, Hoài Đức, Mê Linh, Yên Lãng của thành phố Hà Nội.
3. Diện tích, dân số: Xã Ô Diên có diện tích tự nhiên là 32,06 km2; quy mô dân số là 97.506 người.
TT | Xã hình thành trên cơ sở | Diện tích (km2) | Quy mô dân số (người) | Ghi chú |
1 | Phường Tây Tựu (Quận Bắc Từ Liêm) | 0,17 | 0 | Điều chỉnh từ phường Tây Tựu (5,53 km2; 20.041 người) |
2 | Xã Hồng Hà (Huyện Đan Phượng) | 5,73 | 14.297 | Điều chỉnh từ xã Hồng Hà (9,9 km2; 14.297 người) |
3 | Xã Liên Hồng (Huyện Đan Phượng) | 5,02 | 8.482 | Điều chỉnh từ xã Liên Hồng (5,2 km2; 8.482 người) |
4 | Xã Liên Hà (Huyện Đan Phượng) | 2,48 | 9.776 | Điều chỉnh từ xã Liên Hà (3,48 km2; 9.776 người) |
5 | Xã Hạ Mỗ (Huyện Đan Phượng) | 3,77 | 9.821 | |
6 | Xã Liên Trung (Huyện Đan Phượng) | 2,70 | 8.790 | Điều chỉnh từ xã Liên Trung (4,54 km2; 8.790 người) |
7 | Xã Tân Hội (Huyện Đan Phượng) | 5,54 | 21.933 | |
8 | Xã Tân Lập (Huyện Đan Phượng) | 5,58 | 24.407 | Điều chỉnh từ xã Tân Lập (5,71 km2; 24.407 người) |
9 | Xã Văn Khê (Huyện Mê Linh) | 1,07 | 0 | Điều chỉnh từ xã Văn Khê (13,51 km2; 17.639 người) |
| Tổng | 32,06 | 97.506 | |
| | | | |
II. Đặc điểm kinh tế, xã hội
Xã Ô Diên tiếp giáp và kết nối thuận tiện với các phường Tây Tựu, Thượng Cát, các xã Liên Minh, Đan Phượng, Hoài Đức, Mê Linh và Yên Lãng. Từ đây có thể tiếp cận quốc lộ 32, các tuyến đường tỉnh và liên xã, góp phần thúc đẩy giao thương, phát triển kinh tế - xã hội và hoàn thiện hạ tầng giao thông - vận tải của khu vực.
1. Đặc điểm kinh tế
Xã Ô Diên không chỉ là vùng chuyên canh nông nghiệp truyền thống mà còn có lịch sử gắn bó với nghề rèn. Nhờ lợi thế tiếp giáp với các xã Liên Trung và Liên Hà - nơi có truyền thống nghề mộc lâu đời, một số hộ dân Ô Diên chủ động đầu tư xây dựng xưởng sản xuất, từng bước hình thành và phát triển nghề mộc trên địa bàn. Theo thời gian, các nghề truyền thống như dệt vải, rèn dần mai một, nhường chỗ cho các ngành nghề có giá trị kinh tế cao. Trong nông nghiệp, người dân trước đây chủ yếu trồng cây lương thực và nuôi tằm, sau chuyển sang rau màu, cây trồng ngắn ngày, và gần đây trồng hoa hồng và một số loại hoa khác.
Xã Ô Diên có thế mạnh trong phát triển nông nghiệp chất lượng cao, kết hợp với các cụm làng nghề truyền thống chuyên sản xuất các sản phẩm đặc trưng của địa phương. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, ưu tiên phát triển các ngành: công nghiệp - xây dựng, thương mại - dịch vụ, nông nghiệp.
Trên địa bàn xã có nhiều làng nghề, tiêu biểu như Hạ Mỗ, Hồng Hà, Liên Hồng, Liên Hà, góp phần giữ gìn giá trị truyền thống, đồng thời tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.
2. Đặc điểm văn hóa - xã hội
Xã Ô Diên là một vùng đất cổ, có bề dày về truyền thống lịch sử, văn hóa và là một phần đặc trưng của không gian văn hóa xứ Đoài. Nơi đây từng là khởi nguồn của dòng sông Nhuệ cổ và lưu giữ dấu tích Thành cổ Ô Diên - kinh đô của nhà nước Vạn Xuân do Lý Nam Đế xây dựng. Những di tích lịch sử như miếu Hàm Rồng, đình Vạn Xuân, đền Chính Khí thờ thần Lý Bát Lang là minh chứng sống động cho chiều sâu văn hóa và lịch sử của vùng đất cổ Ô Diên.
Trên địa bàn xã hiện còn lưu giữ nhiều di tích có giá trị về lịch sử, kiến trúc và nghệ thuật, tiêu biểu như: đình - miếu Diều, miếu Voi Phục, lăng Văn Sơn - nơi tổ chức Hội hát Chèo Tàu tổng Gối, một loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc, là di sản văn hóa truyền thống và là biểu tượng tinh thần của cộng đồng.
Sự nghiệp văn hóa và giáo dục trên địa bàn xã tiếp tục được quan tâm, đầu tư phát triển, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân. Công tác an sinh xã hội được đảm bảo, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững.
Bên cạnh những giá trị văn hóa, xã Ô Diên còn là nơi lưu giữ và phát huy nhiều nghề truyền thống, với các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp tiêu biểu như: cháo sen Hạ Mỗ, rượu đậu Hồng Hà, bánh tẻ Liên Hà, bánh gio Liên Hồng, cùng các sản phẩm đồ gỗ công nghiệp và thủ công mỹ nghệ mang đặc trưng của địa phương.
Các trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở trên địa bàn xã đạt chuẩn, duy trì và nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi. Các trường học có chương trình giáo dục thể chất cho học sinh rèn luyện thể lực, kỹ năng, sức bền. Trên địa bàn xã có: 07 trường THCS (Hồng Hà, Liên Hồng, Liên Hà, Hạ Mỗ, Liên Trung, Tân Hội, Tân Lập), 09 trường tiểu học (Hồng Hà, Liên Hồng, Liên Hà, Hạ Mỗ, Liên Trung, Tân Hội 02, Tân Lập 02), 09 trường mầm non (Hồng Hà, Liên Hồng, Liên Hà, Hạ Mỗ, Liên Trung, Tân Hội 02, Tân Lập 02).
Trên địa bàn xã có 06 trạm y tế (Liên Hồng, Liên Hà, Hạ Mỗ, Liên Trung, Tân Hội, Tân Lập). Tỷ lệ người dân tham gia BHYT trên địa bàn xã Ô Diên đạt trên 95%, phản ánh sự quan tâm và nhận thức ngày càng cao của nhân dân đối với công tác chăm sóc sức khỏe. Trạm y tế xã triển khai đồng bộ hệ thống quản lý sức khỏe điện tử, góp phần hiện đại hóa công tác y tế cơ sở và nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe cho người dân.
Bên cạnh đó, trạm y tế xã đã thực hiện khám, chữa bệnh, người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ tư vấn sức khỏe, đặc biệt là với các đối tượng người cao tuổi và người có hoàn cảnh khó khăn.